1936.ean sarraski itzela gertatu zen Nafarroa osoan nahiz eta gerra fronterik ez zen egon. Lizarra aldeko herriek gogor pairatu zuten faxisten errepresioa eta denen artean Sartaguda nabarmentzen da. Izan ere, portzentualki Sartaguda da eraildako gehien duen Nafarroako herria.

Anastasinitarren zirkuarekin gertatu zena, 1936ko errepresioaren testuinguruan, misteriorik handienetako bat da. Izan ere, 50 pertsonan inguru mugitzen zuen zirku handia iritsi zen Lodosara Estatu kolpe faxista baino egun batzuk lehenago. Altxamenduak beraz, gatazkaren zurrunbiloan sartu zuen zirkua eta gaur egun, oraindik ere, ez da zehaztasunez ezagutzen zer gertatu zen zirkuko langile askorekin.

Europan inoiz izandako preso ihesarik handiena gertatu zen Ezkabako San Cristobal gotorlekuan 1938ko maiatzaren 22an. Ehunka presok egin zuten ihes eta geroko pertsona ehizean 206 lagun akabatu zituzten, gehien gehienak atxilotu ondoren. Frankismoak ezarri zuen ixiltasunaren ondorioz urte askotan ezezaguna izan da herritar askorentzat gertaera hori eta azken aldi honetan egindako ahaleginari esker pertsona batzuen gorpuzkiak agertu dira.

Nafarroan eraildako 3.500 pertsonetatik, oraindik ere, 1.000 inguru bide bazterretako hobietan daude. Horiek aurkitu eta beren familietara bueltatzeko lanek iraungipen data dute, gero eta gutxiago direlako informazioa eman dezaketen pertsonak. Erlojuaren kontrako lan horrek dituen zailtasunak asko izanik ere, profesional eta aditu asko ari dira lanean hezurrak anonimatotik atera eta etxera buelta egin dezaten ahaleginetan.

1936ko uda odoltsuan Larragako 46 auzokide erail zituzten. Lur komunalak herriaren eskuetara bueltatuak izan zitezeen jornalariek egindako ahalegina garestia izan zen haientzat. Larraga Maravillas Lamberto izenari lotuta agertuko da etorkizunean. Faxistek erail eta bortxatu zuten 14 urteko gaztea askatasun ikurra da gaur egun justizia soziala bilatzen duen ororentzat.

1936ko uda odoltsuan Larragako 46 auzokide erail zituzten. Lur komunalak herriaren eskuetara bueltatuak izan zitezeen jornalariek egindako ahalegina garestia izan zen haientzat. Larraga Maravillas Lamberto izenari lotuta agertuko da etorkizunean. Faxistek erail eta bortxatu zuten 14 urteko gaztea askatasun ikurra da gaur egun justizia soziala bilatzen duen ororentzat.

Auschwitz-Birkenaura joan gabe Nafarroak ere sarraski esparruak ezagutu ditu. 1934tik Ezkaba mendian dagoen San Cristobal gotorlekua preso politikoak gorde zituen 1945. urtera arte. Bertan, goseak, hezetasunak, hotzak, eritasunek eta tratu txarrek ehunka ezkerreko preso hil zuten. Gaur egun, oraindik ere, Espainiako Armadaren esku dagoen eraikinak altxor ezkutuak gordetzen ditu.