Euskararen jatorriarena mila ikerketa, teoria eta hipotesi eragin dituen gaia da. Asko izan dira horretarako erabili izan diren teknika edo moduak. Euskarazko esaldiak erabili ditu horretarako Juan Miguel Munarriz elizondotarrak, eta Euskararen Genesia izeneko liburuan bildu du ikerketa horren emaitza. Egun erabiltzen diren esaldiak kontutan hartuta, modernoak eta zaharrak bereizi ditu Munarrizek, hizkuntzaren geruzarik zaharrenera iritsi eta orduko euskara nolakoa zen ikusten saiatzeko.